Từ xưa đến này các thầy thuốc Phương Đông cũng như Phương Tây đã chứng minh đông trùng hạ thảo có nhiều công dụng tuyệt vời, và quá trình hình thành cũng như dược chất trong đông trùng hạ thảo khá đặc biệt mà không loại dược liệu nào có thể sánh bằng, hãy cùng tìm hiểu bài viết dưới đây để cùng hiểu rõ hơn về loại thảo dược "lạ" này nhé !
1.
Tìm hiểu về đông trùng hạ thảo là loài thảo dược gì ?
Đông trùng hạ thảo là sự kỳ
diệu của thiên nhiên, con người chúng ta không thể tưởng tượng được. Chúng ta
hãy cùng tìm hiểu một sự kết hợp tuyệt diệu và một quá trình phát triển độc
đáo, đồng thời cũng là lời giải thích cho tên gọi đông trùng hạ thảo:
Vào cuối thu trên những vùng
đất cao thuộc dãy Himalaya và cao nguyên Tây Tạng, sau khi phát triển đến mức
cực đại, ấu trùng bắt đầu đi tìm những nơi đất mềm, xốp để chui xuống tìm chỗ
ngủ đông. Nhưng nó không ngủ đông một mình, bởi trước đó, bào tử của một loài
nấm túi đã theo đường ăn uống hoặc hô hấp của ấu trùng mà thâm nhập vào và ký
sinh trong nó.
Chỉ những cuộc gặp gỡ giữa ấu trùng của loài bướm thuộc chi
Thitarodes Viette và bào tử nấm thuộc chi Ophiocordyceps (hoặc chi Cordycep)
mới có khả năng hình thành đông trùng hạ thảo mà thôi. Vào lúc này, chúng vẫn
mang hình hài ấu trùng nên gọi là “đông trùng”. Đến mùa xuân, khi thời tiết ấm
áp, những tế bào nấm tiến hành phân bào và phát triển mạnh mẽ nhờ vào việc hấp
thụ dưỡng chất từ ấu trùng. Cứ thế nó lớn lên, làm chết vật chủ (ấu trùng) và
đến hạ phát triển thành cây nấm – “hạ thảo”. Mùa đông là ấu trùng, mùa hè lại
là thảo mộc, tại sao lại có một loài kỳ lạ như vậy tồn tại nhỉ ?
|
Đông trùng hạ thảo nhân tạo |
Trong y học cổ truyền Trung Hoa
và Tây Tạng, đông trùng hạ thảo được xem là có sự cân bằng tuyệt vời giữa âm và
dương, bởi nó vừa là thực vật vừa là động vật, được hình thành vào mùa đông và
trưởng thành vào mùa hạ. Cho nên đông trùng hạ thảo được xem là một vị thuốc
quý, có thể chữa được “bách hư bách tổn”.
Nhận thức được tầm quan trọng
đông trùng hạ thảo, ngày nay, tại nhiều nơi trên thế giới trong đó có Việt Nam,
đã tiến hành thử nghiệm nuôi trồng đông trùng hạ thảo hầu mong có thể giúp tăng
sản lượng để đáp ứng nhu cầu sử dụng ngày càng tăng trong việc chữa bệnh và bồi
bổ sức khoẻ.
2.
Công dụng hỗ trợ điều trị các bệnh của đông trùng hạ thảo
Y học phương Đông và phương Tây
dựa trên những nền tảng khác nhau nên đến nay vẫn còn nhiều điểm chưa thống
nhất. Nhưng đối với đông trùng hạ thảo thì cả hai bên không chỉ cùng nhất trí
về tác dụng chữa bệnh tuyệt vời của đông trùng hạ thào mà còn bổ sung cho nhau
trong việc đưa đông trùng hạ thảo trở thành huyền thoại trong y học: phương
Đông phát hiện và đưa đông trùng hạ thảo vào việc chữa trị hầu hết các loại
bệnh, phương Tây kiểm chứng lại những giả thuyết về tác dụng chữa bệnh của đông
trùng hạ thảo của phương Đông bằng thực nghiệm.
Dưới đây là phần lược dịch và
tóm tắt những tác dụng của đông trùng hạ thảo theo nghiên cứu công bố trên Tập
San Nấm Dược Liệu Quốc Tế (International Journal of Medicinal Mushrooms):
|
Những công dụng của đông trùng hạ thảo |
– Hỗ trợ điều trị ung thư: Các
nghiên cứu lâm sàng được tiến hành tại Nhật Bản và Trung Quốc đã cho thấy các
bệnh nhân bị các chứng ung thư khác nhau được tiêm 6 gram đông trùng hạ thảo
mỗi ngày kết hợp với hoá trị trong vòng 2 tháng đã làm giảm đáng kể kích thước
khối u, trong khi đó, các bệnh nhân được chữa trị bằng phương pháp bức xạ hay
hoá trị liệu thì bệnh trạng không chuyển biến đáng kể.
– Hỗ trợ chữa các bệnh liên
quan đến thận: Nhờ khả năng làm tăng nồng độ 17-hydroxy-corticosteroid và
17-ketosteroid trong cơ thể nên đông trùng hạ thảo có thể giúp hỗ trợ điều trị
và phục hồi chứng năng hầu hết các bệnh và triệu chứng liên quan tới thận như
suy thận mãn tính, suy giảm chức năng thận, tổn thương thận, v.v...
– Tác động đến hệ miễn dịch:
Đông trùng hạ thảo không chỉ kích thích hệ miễn dịch mà còn, kỳ diệu thay, có
khả năng ức chế hệ miễn dịch. Năm 1996, các nhà khoa học đã thật sự kinh ngạc
khi phát hiện chính loại dược liệu họ sử dụng bấy lâu để kích thích hệ miễn
dịch (giúp bảo vệ cơ thể khỏi các mầm bệnh xâm nhập và loại bỏ các chất gây hại
trong cơ thể) cũng có khả năng ức chế hệ miễn dịch (vốn rất quan trọng trong
phẫu thuật cấy ghép nội tạng – giữ cho nội tạng mới ghép không bị tổn thương).
– Tác dụng của đông trùng hạ
thảo trong việc điều tiết đường huyết, kiểm soát bệnh tiểu đường: Một lĩnh vực
được quan tâm đặc biệt là khả năng hỗ trợ điều tiết lượng đường trong máu của
đông trùng hạ thảo. Thử nghiệm cho thấy, 95% bệnh nhân tiểu đường sử dụng 3gram
đông trùng hạ thảo mỗi ngày có sự chuyển biến trong lượng đường huyết, trong
khi chỉ có 54% bệnh nhân trong nhóm điều trị bằng các phương pháp khác có thay
đổi.
– Tác dụng của đông trùng hạ
thảo trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến phổi: Đông trùng hạ thảo
có khả năng tăng cường hiệu năng sử dụng oxy trong cơ thể, cùng với các chiết
xuất từ nó đã được chứng minh có thể giúp hỗ trọ điều trị nhiều bệnh về đường
hô hấp, bao gồm cả các bệnh nghiêm trọng như hen suyễn, COPD (bệnh phổi tắc
nghẽn mãn tính), viêm phế quản, giúp ức chế cơn co khí quản,v.v...
– Công dụng của đông trùng hạ
thảo trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến tim: Phân tích hoá học
cho thấy đông trùng hạ thảo có adenosine, deoxy-adenosine, nucleotide adenosine
và các loại nucleotide tự do khác,v.v. giúp giữ ổn định và điều chỉnh rối loạn
nhịp tim. Ngoài ra, các digoxin, hydrochlorothiaside, dopamine và dobutamine
trong đông trùng hạ thảo giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của các bệnh nhân
suy tim mãn tính, như làm tăng các điều kiện chung về thể chất, sức khoẻ, chức
năng tim cũng như về đời sống tình dục.
– Tác dụng của đông trùng hạ
thảo trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến gan: Gần như tất cả các
nghiên cứu về mối quan hệ giữa đông trùng hạ thảo và chức năng gan đều cho thấy
đông trùng hạ thảo giúp tăng hiệu quả hoạt động của gan. Ngày nay, đông trùng
hạ thảo thường được sử dụng trong điều trị sơ gan, viêm gan B, C mãn tính tại
nhiều nước ở châu Á. Ngoài ra, đông trùng hạ thảo còn được sử dụng kết hợp với
một số loại nấm dược liệu khác để hỗ trợ cho lamivudine trong điều trị viêm gan
siêu vi B.
– Hỗ trợ điều trị rối loạn và
suy giảm chức năng tình dục: Đông trùng hạ thảo được sử dụng trong nhiều thế kỷ
để hỗ trợ điều trị rối loạn và suy giảm chức năng tình dục cho cả nam và nữ,
các trường hợp giảm ham muốn, bất lực, vô sinh. Đông trùng hạ thảo đã được
chứng minh trong nhiều thí nghiệm trên các bệnh nhân ở nhiều lứa tuổi kể cả phụ
nữ và đàn ông đã có tuổi, và cả người già đều cho thấy đông trùng hạ thảo giúp
phục hồi và hỗ trợ điều trị hầu hết các vấn đề liên quan đến chức năng sinh
dục, sinh sản của cơ thể.
– Làm giảm lượng cholesterol
trong máu: Mặc dù tăng cholesterol trong máu thường không được coi là một bệnh,
nhưng nó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy cơ thể đã bị rối loạn chức năng trao đổi
chất và nguy cơ về tim mạch. Đông trùng hạ thảo đã được kiểm chứng là có tác
dụng tốt trong việc làm giảm lượng cholesterol trong máu.
– Chống mệt mỏi: Đông trùng hạ
thảo làm gia tăng ATP (Ađênôzin triphôtphat — nguồn năng lượng cho mọi hoạt
động của tế bào) và oxy trong cơ thể giúp cho người sử dụng luôn khoẻ mạnh và
không bị các triệu chứng mệt mỏi.
– Ứng dụng trong điều trị
HIV/AIDS: Một công dụng tuyệt vời khác nữa của đông trùng hạ thảo đó là dùng để
hỗ trợ điều trị HIV/ AIDS, trong đông trùng hạ thảo có nhóm hoạt chất HEAA
(Hydroxy-Etyl-Adenosin- Analogs) có tác dụng kháng khuẩn và kháng virus cực
mạnh, Một trong những hoạt chất của nhóm này được các chuyên gia ở Mỹ dùng để
bào chế thuốc chống bệnh AIDS và hiện nay đã được dùng ở những nước có tỷ lệ
nhiễm HIV và suy giảm hệ miễn dịch cao như ở châu Phi.
Ngoài ra, đông trùng hạ thảo
thường được dùng làm thuốc bổ dùng cho người gầy yếu, người mới khỏi bệnh hiểm
nghèo.v.v....
Những tác dụng khác của đông
trùng hạ thảo vẫn đang được nghiên cứu và phát hiện thêm từng ngày.
3. Hướng dẫn 4 cách sử dụng đông trùng hạ thảo tốt nhất
Cách 1: Đông trùng hạ
thảo hầm gà (hoặc vịt, bồ câu, chim cút)
Nguyên liệu: 5-10g đông trùng hạ thảo, 1 con gà mái
(1500g), 15g bột ngọt, 30g tiêu xanh, 30g gừng, 10g muối ăn, 100ml rượu vang,
2000ml nước.
Phương pháp thực hiện:
Gà được làm sạch và loại bỏ nội
tạng, sau đó cho các thành phần còn lại vào và đun lửa nhỏ trong vòng 2 giờ (có
thể sử dụng nồi áp suất để rút ngắn quá trình hầm) là có thể sử dụng được.
|
Đông trùng hạ thảo hầm chim cút |
Cách 2: Đông trùng hạ
thảo hầm baba
Nguyên liệu: Ba ba 1 con (bỏ đầu, chia thành 4
miếng), đông trùng hạ thảo 10g, đại táo 10 quả (bỏ hột), hành (cắt đoạn), gừng
(thái phiến), tỏi (đập dập) và gia vị vừa đủ.
Cách chế biến: Ba ba cho vào nồi luộc sôi rồi vớt
ra, cắt rời 4 chân, bóc bỏ mỡ ở chân, rửa sạch, cho vào bát cùng với đông trùng
hạ thảo, đại táo, gừng, hành, tỏi và gia vị rồi hấp cách thủy trong 2 giờ. Ăn
trong ngày.
Cách 3: Đông trùng hạ
thảo ngâm rượu
Nguyên liệu: 50g đông trùng hạ thảo ngâm với 1.5
lít rượu trắng.
Phương pháp: Ngâm đông trùng hạ thảo trong rượu
khoảng 20-30 ngày, sau khoảng thời gian trên có thể dùng mỗi ngày từ 15-20ml.
|
Đông trùng hạ thảo ngâm rượu |
Cách 4: Đông trùng hạ
thảo hãm kiểu uống trà
– Dùng khoảng từ 1-2g đông trùng hạ thảo ngâm trong cốc nước nóng
60-70 oC khoảng 5 phút và uống rồi nhai hết cả xác.
|
Dùng đông trùng hạ thảo pha trà |
Cách 5: Đông trùng hạ
thảo nghiền bột nấu cháo
– Dùng từ 1-2g đông trùng hạ thảo xay nhuyễn và rắc lên bát cháo
(hoặc có thể hầm cháo với những thực phẩm khác)